“Monofaze” terimi Latince “Bir” anlamına gelen “ Mono” kelimesiyle Türkçe’de “Faz” olarak bilinen “Faze” kelimesinin birleşmesiyle oluşan monofaze terimi “Tek Fazlı” anlamına gelmektedir. Monofaze motorlar ayrıca 1 fazlı asenkron motorlar olarak da bilinir. Monofaze motorlar çalışma prensibi olarak tek faza ihtiyaç duyan motorlardır. Bu tür motorlar genelde küçük güçlerde üretilirler bu yüzden sanayi kullanımlardan daha çok evsel kullanım için üretilen makinelerde kullanılır.
Monofaze motorların çalışma prensibi, yalnızca bir fazdan akım geçmesidir. Yani monofaze motorlarda, tek bir manyetik alan oluşur. Oluşan bu manyetik alan ise alternatiftir. Bu manyetik alanı sinüs formunda düşünürsek, birbirine zıt şekilde dönen pozitif ve negatif aynı zamanda genlikleri de eşit olan bu manyetik alanların etkisi altında kalan rotor, üretilen tüm bu zıt kuvvetlerden ve momentlerden dolayı hareketsiz kalır.
Rotoru verimli şekilde döndürebilmek için ortaya çıkan bu kuvvet dengesini bozmak gereklidir. Mesela, motorun miline manuel moment kuvveti uygulanırsa, bu momentin dengesini bozacaktır. Manuel şekilde bu işlemi her zaman gerçekleştirmek çok zor olacağından, bu ek momenti elde etmek için sistem oluşturulur. Bunu yapabilmek için, aralarında elektriksel anlamda faz farkı mevcut olan en az iki tane manyetik alan oluşturarak ilk hareketi başlatmak gerekir.
Ayrıca monofaze motorlarda ana ve yardımcı olmak üzere iki adet sargı bulunur. Motor yalnızca ana sargı yardımıyla çalışmasını sürdürse de yardımcı sargı olmasa, ana sargı ile aynı verimi elde etmek mümkün olmayacaktır. Bunun sebebi, ilk an ana sargının oluşturduğu alan rotoru sağa ve sola döndürecek yönde olmasından kaynaklıdır. Yardımcı sargı bu noktada iki eşitliği bir yöne doğru bozarak motorun o yöne doğru dönmesini sağlar. Monofaze motorlarda bir sağıyla döner oluşması mümkün değildir. Bu nedenle ana sargının yanında yardımcı bir sargıya ihtiyaç vardır. Ana sargının yardımcısı olan ikinci sargı, birbirine paralel duracak biçimde bağlanır ve yerleştirilir.
Monofaze motorlar temel olarak stator ve rotor olarak iki temel yapıdan oluşmaktadır. Bu iki temel yapıdan stator motorun sabit parçadır. Statorun içinde alan sargıları ve stator çekirdeği bulunur. Stotorun içindeki alan sargıları ise ana sargı ve yardımcı sargı olarak iki farklı sargı vardır.
Monofaze motor içindeki rotorun dönme dalgası ile motorun içindeki hava aralığında döner alanın frekansı aynı olmaz. Bu frekanslar arasındaki farklılıktan dolayı bu motorlara asenkron motor denilmektedir.
Monofaze motorları oluşturan diğer yapı olan rotor ise motorun hareket eden parçasıdır. Sincap kafesli asenkron motorların rotor yapısı ile bilezikli asenkron motorların rotor yapısı birbirinden farklılık gösterir. Bilezikli 1 fazlı motorların rotorlarında sargı bulunurken, sincap kafesli 1 fazlı asenkron motorların rotorlarında kısa devreli baralar vardır.
Hava aralığındaki döner alanın frekansı motora yüklenen yükün miktarından ve türünden etkilenmez. Bu frekans daha çok motorun besleme frekansı ve kutup sayısına göre değişir. Ancak motorun çalışma alanındaki yük ile motor devir sayısı ters orantılıdır. Çalışma bölgesinde motorun yükü arttıkça, devir sayısı azalır. Yük miktarı azaldıkça da devir sayısı artar. Dolayısıyla motorda hiç yük yok iken motorun devir sayısı en yüksek seviyededir. Çünkü motorun çalışma bölgesinde devri düşüren bir etken yoktur.
Monofaze motorların çalışma şekli hakkında bilinmesi gereken bir diğer gerçek de şudur ki; motorun çalışma bölgesindeki devir sayısının hiçbir zaman döner alanın devir sayısını aşmaz.
Monofaze motorlara sahip aletler sürekli bir bakıma ihtiyaç duymazlar. Bakım yapılacağı zaman ise çok fazla uzmanlık gerektiren durumlar oluşmaz. Birçok asenkron motora sahip aletlerin bakımı kullanıcıları tarafından kolaylıkla yapılır. Ancak yine de bu bakım esnasında servislerden yardım alınması tavsiye edilir.
Asenkron motorlara kapasite limitleri dahilinde yük yüklendiği takdirde devir sayılarında pek değişiklik olmaz. Elektrikli aletlere ihtiyaç duyulan işler için bu durum hem iş yükü olarak hem de zaman tasarrufu açısından oldukça fayda sağlar.
Asenkron motorların devir sayılarının ayarlanabilir olması başta küçük ev aletleri olmak üzere bir çok elektronik alette kullanım çeşitliliği sağlar. Asenkron motorların devir sayılarının ayarlanabilir özelliği kullanıcıya yavaş, orta hız, çok hızlı ya da yumuşak sert gibi ifadelerle tarif edilen kullanım çeşitleri sunmaktadır.
Bu motor türlerinin fiyatları diğer elektrikli motorlar arasında en uygun motorlardır. Fiyatlarındaki bu avantaj sayesinde üreticiler için ucuz ama kaliteli ürün ortaya çıkarmayı sağlarken, kullanıcı açısından da ucuz fiyata daha çok iş yaptırmayı sağlar.
Asenkron motorlar çalışma prensipleri sayesinde çalışırken herhangi bir kıvılcım ya da ark çıkarmazlar. Evsel aletlerinin kullanımının güvenliği için oldukça önemli olan bu özellik sayesinde kullanıcı güvenlik açısından çok fazla endişe duymaz. Asenkron motorların bu özelliği sayesinde elektrik çarpması, yangın ve yanma gibi birçok tehlike büyük oranda engellenir.
Çalıştırılması için sanayi elektriğine ihtiyaç duymayan bu motor türleri ev ve işyerlerinde rahatlıkla kullanılırlar. Bu yüzden kullanım alanları diğer motor türlerine göre daha geniştir. Monofaze motorların geniş olması bu motorların servis ağının da büyük olmasını sağlamıştır. Ayrıca yedek parça konusunda da monofaze motorlar oldukça avantajlıdır.
Çok fazla güç gerektirmeyen iş yüklerinde kullanıldığı için hem ürünü elde etme açısından hem de kullanım anında harcadığı elektrik açısından büyük oranda tasarruf sağlar. Az enerji gerektiren kolay ve hafif iş yükleri için elektrik sarfiyatının önüne geçer.
Monofaze motorlar hem üretici hem de kullanıcıya sağladığı avantajlar arasında birçok küçük elektrikli aletlerin motoru olarak kullanılmaktadır. Bu motorlar yükün ihtiyaç duyduğu kalkış momentine göre daimi kondansatörlü motorlar ve kalkış+daimi kondansatörlü motorlar olmak üzere ikiye ayrılır.
Daimi kondansatörlü motorlar matkap, dairesel testereler, polisaj ve çim biçme makinesi gibi aletlerde kullanılan motorlardır. Bu motorlar ayrıca fan uygulamalarında da kullanırlar.
Kalkış + Kondansatörlü motorlar yüksek kalkış momentine ihtiyaç duyulan aletlerde kullanılır. Bu motorlar anma momentlerinin %180 - %250 gibi yüksek kalkış momentlerine sahiptir. Kalkış + Kondansatörlü motorlar genellikle kompresörler, hidrolik ve santrifüj pompalar gibi çalışması için yüksek kalkış momentine gerek duyan aletlerde kullanılmaktadır.
Eksen Redüktör olarak ürün gamımız arasında bulunan monofaze motorlar hakkında daha detaylı bilgi almak için müşteri temsilcilerimizle görüşebilirsiniz. Zengin ürün çeşitlerimizin yanı sıra, geniş ve uzman servis ağımız sayesinde satış öncesinde olduğu gibi satış sonrasında da Eksen Redüktör olarak her zaman yardım etme hazırız.
